ဢေးသျႃး ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ

ဢေးသျႃး ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ ၼႆႉ ပဵၼ် ၸုမ်းမိူင်းမႆႈ ဢၼ်ပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ် ဢၼ်မီးဝႆႉ တီႈၼႂ်းၵႄႈ သမ်ႇမုၵ်ႉတရႃႇဢိၼ်းတီးယႃး လႄႈ သမ်ႇမုၵ်ႉတရႃႇပၸိၽိၵ်ႉ ၼၼ်ႉသေၶဝ်ႈပႃး ၽိင်ႈငႄႈ ဢၼ်မီးလွင်ႈႁူမ်ႇငမ်း ၶႄႇ လႄႈ တင်းဢိၼ်းတီးယႃးသေ မီးတူင်ႇဝူင်းလူင်ၵူၼ်းၶိူဝ်းၶႄႇ ဢၼ်ယူႇၼွၵ်ႈမိူင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈထုင်ႉၼၼ်ႉ မီးမိူင်းမူႇသလိမ်ႇ ဢၼ်ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းၼမ်သေပိူၼ်ႈ - ဢိၼ်ႇတူဝ်ႇၼီးသျႃး၊ မိူင်းၸၢဝ်းပုတ်ႉထ ဢၼ်ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင် လႄႈ ၶဝ်ႈပႃး တူင်ႇဝူင်း ဢၼ်ၵိူဝ်းယမ် ၶရိတ်ႉယၢၼ်ႇ၊ ႁိၼ်ႇတူႇ လႄႈ ၸိူဝ်းၵိူဝ်းယမ်ၽီ ၸိူဝ်ႈၼႆႉယဝ်ႉ။ တီႈ ဢေးသျႃး ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ ၼႆႉ မီးၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇ ဢၼ်တဵမ်ထူႈၼ်၊ တၢင်းၵိၼ် လီတၢင်းၵိၼ်ဝၢၼ်၊ မီးလွင်ႈၵွင်ႉသိုပ်ႇ သၢႆၵၢၼ်မိၼ် ဢၼ်ၵႃႈၶၼ်သၢင်ႇထုၵ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉလႄႈ ပဵၼ်ၸဵင်ႇလႆႈၸႂ် တွၼ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းပႃႉထူင်ႉပိူဝ်ႉလင်ဢႅဝ်ႇလႄႇၶဝ်ယဝ်ႉ။

ၸိုင်ႈမိူင်း

ပရူႇၼၢႆး သူလ်တၼ်ႇၼဵၵ်ႉ ဢွၼ်ႇဢၼ်ၼိုင်ႈ ဢၼ်မၢၵ်ႈမီးၼမ်ႉမၼ်းမဵၼ် ဢၼ်မီးတီႈ ပေႃႇၼီႇယူဝ်ႇ၊ မီးလွင်ႈဢႅဝ်ႇလႄႇ ဢိတ်းဢွတ်း ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၵျွင်းပလီႇ ဢၼ်ၼိမ်သဝ်း လႄႈ ဢွင်ႈတီႈၽိင်ႈငႄႈၸိူဝ်းၼႆႉ မီးတဵမ်ၵႂႃႇ၊ တွၼ်ႈတႃႇလွင်ႈလႄႇလၢဝ်း ယႂ်ႇယႂ်ႇလူင်လူင်တႄႉ ပႆႇၸၢင်ႈပၼ်ႇၵၢၼ်လႆႈ။

ၵမ်ႇပေႃးတီးယႃး ဢွင်ႈပဵၼ်တီႈ ဝဵင်းၵဝ်ႇမွၼ်ႇ ၶွင် ဢင်းၵေႃး လႄႈ ပဵၼ်တီႈ ဢၼ်ၵိုတ်း ၶွင် မိူင်းဝူင်ႉၶမဵၼ် ဢၼ်ယၢမ်ႈဢဵၼ်ႁႅင်းယႂ်ႇမႃး၊ တိုၵ်ႉသိုပ်ႇပူၵ်းပွင် ၵႃႈတီႈလႆႈပဵၼ်သိုၵ်းမႃး ႁူဝ်သိပ်းပီၼၼ်ႉ။

တီႇမေႃးပွတ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ ၼႂ်းၵႃႈ မိူင်းမႂ်ႇသုတ်းၶွင် ၵမ်ႇၽႃႇၼၼ်ႉ ၶဝ်ႈပႃး တီႇမေႃးပွတ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ ၼႆႉ မိူင်းၼိုင်ႈ၊ ဢၼ်ယၢမ်ႈပဵၼ်မႃး ၶူဝ်ႇလူဝ်ႇၼီႇ ပေႃးတူႉၵၢဝ်ႇ ဢၼ်မီးပွတ်းၽၢႆႇဢွၵ်ႇ တီႈ ၵုၼ်တီႇမေႃး၊ မီးတီႈလမ်ၼမ်ႉ ဢၼ်ၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉ လႄႈ တီႈၼႂ်းၼႃႈလိၼ်ၼၼ်ႉ မီးၽိင်ႈငႄႈ ဢၼ်လၢၵ်ႇလၢႆး။

ဢိၼ်ႇတူဝ်ႇၼီးသျႃး ပဵၼ်မိူင်းမူႇၵုၼ် ဢၼ်ယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈ တီႈၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇၼႆႉသေ ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉ မူႇၵုၼ် 16,000 ပၢႆး လႄႈ ပဵၼ် မိူင်းဢၼ်ၸၢဝ်းမူႇသလိမ်ႇၼမ်သေပိူၼ်ႈ တီႈၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇၼႆႉ၊ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ဢၼ်ပဵၼ် ၽိင်ႈထုင်ႈ ႁိၼ်ႇတူႇ လႄႈ ၽိင်ႈထုင်းပုတ်ႉထ ၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ လႆႈႁူမ်ႇငမ်းဝႆႉ လိုၵ်ႉလိုၵ်ႉလမ်ႇလမ်ႇသေ ၵဵဝ်ႇလူၺ်းလူၺ်ႈ လွင်ႈလေႃးၷီႇယဝ်ႉ။

လၢဝ်း ပဵၼ်မိူင်းဢၼ်လဵဝ် ဢၼ်ဢမ်ႇမီးၸမ်တင်း ၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇသေ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းၵေႃႈ ႁၢင်ႈဢေႇ၊ ပဵၼ်မိူင်းၸၢဝ်းပုတ်ႉထသေ မီးဝႆႉ သၽႃႇဝႁၢင်ႈလီလႄႈ မီးဝဵင်းဢၼ်လီႁၵ်ႉ။

မလေးသျႃး ပဵၼ်မိူင်း ဢၼ်မီး ၽိင်ႈထုင်းလၢႆမဵဝ်း (ၶဝ်ႈပႃး မလေး မူႇသလိမ်ႇ၊ ပိူင်လူင်မၼ်း ၶႄႇ ၸၢဝ်းပုတ်ႉထ၊ ပိူင်လူင်မၼ်း ဢိၼ်းတီးယၼ်း ႁိၼ်ႇတူႇ၊ လႄႈ ၵူၼ်းငဝ်ႈတိုၼ်း ဢေႃရင်ႈ ဢႅတ်ႇသလီႇ၊ ပိူင်လူင်မၼ်း တီႈ ပူဝ်ႇၼီႇယူဝ်ႇ) ဢၼ်တၢင်ႇၸၼ်ႉ တႄႇဢဝ် ယူင်ႉသၢင်ႈထိုင်မွၵ်ႇၾႃႉ (skyscrapers) တီႈ ၵႂႃႇလႃႇလမ်ႇပူႇ တေႃႇ ပေႃးထိုင် ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵူၼ်းၼႂ်းထိူၼ်ႇ တီႈ ပူဝ်ႇၼီႇယူဝ်ႇ

မျၢၼ်ႇမႃႇ (ၿႃးမႃး) မိူင်းၵဝ်ႇၵႄႇ ဢၼ်မီး ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းလၢႆမဵဝ်း၊ ဢၼ်မီးပိုၼ်း မိူင်းဝူင်ႉပိုၼ်ႉတီႈ ဢိၵ်ႇတင်း ဢၼ်လႆႈပဵၼ် ပွတ်းတွၼ်ႈ ၶွင် မိူင်းဝူင်ႉ ဢိင်းၵလဵတ်ႈ

ၾီႇလိပ်ႈပိၼ်း လွင်ႈႁူမ်ႈပွင်း ၽိင်ႈထုင်း ဢေးသျၼ်း ဢၼ်ဢမ်ႇတေႃႇသူႈၼႃႈတႃ လႄႈ လွင်ႈၼပ်ႉယမ် ၽူႈယႂ်ႇ ဢၼ်ႁူမ်ႈပွင်းဝႆႉၼင်ႇ ပၢႆးဝူၼ်ႉ သပဵၼ်ႇ မၶျိသမူဝ်ႇ၊ ရူမ်း လႄႈ ၵၢပ်ႈပၢၼ်မႂ်ႇ၊ တီႈၼႂ်းၼႃႈလိၼ်တႄႉ ပဵၼ်မိူင်းၶရိတ်ႉယၢၼ်ႇ ဢၼ်ယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈ လႄႈ ပဵၼ်မိူင်းမူႇၵုၼ် ဢၼ်ယႂ်ႇထူၼ်ႈသွင် ၶဝ်ႈပႃး မူႇၵုၼ် 7,641 – ၵမ်ႉၼမ်တႄႉ မီး ၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇ ဢၼ်ႁၢင်ႈလီ၊ ဢုၼ်ႇဢူၵ်းဢုၼ်ႇၸႂ် လႄႈ မေႃယုမ်ႉမိုတ်ႈၵိုဝ်း

သိင်ႇၵႃႇပူဝ်ႇ ပဵၼ်မိူင်းၼိူဝ်ၵုၼ် ဢၼ်သႃႇယႃႇၵတ်းယဵၼ်၊ သႅၼ်သႂ်လီသေ ႁူမ်ႈဝႃႈ မီးၶႄႇ ၵမ်ႉၼမ်သေတႃႉ ဢိၵ်ႇတင်း တူင်ႇဝူင်း မလေး လႄႈ ဢိၼ်းတီးယႃးသေ ပဵၼ် ၼႃႈလိၼ်ၵႅၼ်ၵၢင် တွၼ်ႈတႃႇ ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး လႄႈ လွင်ႈငိုၼ်းတွင်း

ထႆး ပဵၼ်မိူင်းဢၼ်လဵဝ် ဢၼ်လႆႈလွၵ်ႈၵၢင်းတင်း ၶူဝ်ႇလူဝ်ႇၼီႇ မိူင်းဝၼ်းတူၵ်း၊ လႆႈႁူႉၸွမ်း မီးၽိင်ႈငႄႈလိူင်ႇၼမ် လႄႈ ၽၵ်းတၢင်းၵိၼ်တၢင်းယႅမ်ႉ လႄႈ ဝဵင်းၵိုၼ်းၵူၼ်းၵိုၼ်း၊ ၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇ ဢၼ်ၵတ်းယဵၼ်လီ၊ မိူင်းႁေႃၶမ်း ပုတ်ႉထ ဢၼ်တိုၵ်ႉၵိုတ်းမီးဝႆႉယူႇ၊ ပဵၼ်ဢွင်ႈတီႈပၢႆတၢင်း ဢၼ်ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင် ဢၼ်ၶႅၵ်ႇၶဝ် ၵႂႃႇမႃးယဝ်ႉ ၶိုၼ်းၵႂႃႇထႅင်ႈ

ဝႅတ်ႉၼမ်း ပဵၼ်မိူင်း ဢၼ်ပႆၸူး ပိူင်ၸဝ်ႈတိုၼ်းလၢင်း မိူင်းၼိုင်ႈသေ ပဵၼ်မိူင်းဢၼ်ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးၵမ်ႇၽႃႇ ၶိုၼ်ႈၽႂ်း မိူင်းၼိုင်ႈ၊ တီႈဝႅတ်ႉၼမ်းၼႆႉ မီး ၽိင်ႈငႄႈ ဢေးသျႃးၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ လႄႈ ၽိင်ႈငႄႈၶႄႇ ႁူမ်ႈလေႃးၵၼ်ဝႆႉသေ လႆႈမီးပႃး လွင်ႈႁူမ်ႇငမ်း မိူဝ်ႈပၢၼ်ၶူဝ်ႇလူဝ်ႇၼီႇ ၾရၢင်ႇသဵတ်ႈ၊ မီးပႃး ဢွင်ႈတီႈၸၼ်ၸႂ်တင်းၼမ် ၸိူဝ်းဢၼ်ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ ၽိင်ႈငႄႈ လႄႈ သၽႃႇဝ။

ၼႃႈလိၼ် ၸိူဝ်းမီးလွင်ႈထဵင်ၵၼ် တီႈၼႂ်း ပိုၼ်ႉတီႈၼႆႉတႄႉ ပဵၼ် -

• မူႇၵုၼ် ၽႃႇရႃႇသႄးလ် – မိူင်းၶႄႇ ၵေႃႉ ၵုမ်းၵမ်ဝႆႉသေ ၽၢႆႇဝႅတ်ႉၼမ်းၵေႃႈ တုၵ်းယွၼ်းဝႆႉ၊ ထူဝ်းရိတ်ႉၼွၵ်ႈမိူင်းၶဝ် ဢမ်ႇၸၢင်ႈၵႂႃႇလႄႇတီႈၼၼ်ႈ။
• မူႇၵုၼ် သၽရတ်ႉလီႇ – မူႇၵုၼ်တီႈဢၼ်ၵူၼ်းဢမ်ႇယူႇ လႄႈ တႅဝ်းမၢၵ်ႇႁိၼ်ၵမ်ႉၼမ်ၼႆႉ လႆႈထူပ်းၺႃး လွင်ႈထဵင်ၼႃႈလိၼ်၊ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ဢၼ်လူဝ်ႇလႆႈတွင်းဝႆႉ ပၢႆတၢင်းဢၼ်လဵဝ်ၼႆႉ ပဵၼ် တီႈလမ်ၼမ်ႉ လယၢင် လယၢင်။

လိူဝ်သေ မိူင်းတီႇမေႃး ပွတ်းဢွၵ်ႇ၊ ၸိူဝ်းပဵၼ် မိူင်း 10 မိူင်း ဢၼ်လၢတ်ႈမႃး ၽၢႆႇၼိူဝ်ၼႆႉ ပဵၼ် မိူင်းၶဝ်ႈၸုမ်း ဢသီးယၼ်ႇ ဢၼ်ပဵၼ် ၸုမ်း မိူင်း ဢေးသျႃး ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ႁၢႆးၼၼ် (ပွတ်းတွၼ်ႈ ၶွင် ၶႄႇ) လႄႈ ထၢႆႇဝၢၼ်း ၼၼ်ႉၵေႃႈ မီး သၽႃႇဝ လႄႈ ၽိင်ထုင်းမိူၼ်ၵၼ်တင်း ဢေးသျႃး ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇယဝ်ႉ။

ဝဵင်းငဝ်ႈၸိုင်ႈ

ဝဵင်းငဝ်ႈၸိုင်ႈ ၵဝ်ႈဝဵင်း ဢၼ်ၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈ တီႈၼႂ်း ဢေးသျႃး ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃး-

သိင်ႇၵႃႇပူဝ်ႇ

• 1 ၵုင်းထဵပ်ႈ — ပဵၼ်ဝဵင်းငဝ်ႈၸိုင်ႈ ဝဵင်းၵိုၼ်းလူင် ၶွင် မိူင်းထႆး ဢိၵ်ႇတင်း ၸၢတ်ႈပၢၼ်ၵၢင်ၶမ်ႈ လႄႈ လွင်ႈမီးၼမ်ႉၸႂ်ႁႅင်းၵိုၼ်း
• 2 ႁူဝ်ႇၶျီႇမိၼ်း သီးတီး (ၸိုဝ်ႈပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ် - သၢႆးၵွၼ်ႇ) — ပဵၼ်ဝဵင်းဢၼ်ယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈ တီႈ ဝႅတ်ႉၼမ်း လႄႈ ပဵၼ်ဝဵင်းဢၼ်ၵိုၼ်းသေပိူၼ်ႈ ဢၼ်ပဵၼ်မႃး တီႈၵၢင်ၵႅၼ် ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး
• 3 ၵျႃႇၵႃႇတႃႇ — ပဵၼ် ဝဵင်းလူင် ဝဵင်းငဝ်ႈၸိုင်ႈ ဢၼ်ယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈ တီႈ ဢေးသျႃး ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇသေ တၢမ်းၶမ်ႈမႃး လႆႈႁၼ် ၸၢတ်ႈပၢၼ် ဢၼ်ႁၢင်ႈလီ
• 4 ၵႂႃႇလႃႇလမ်ႇပူႇ — လုၵ်ႉဢဝ်တီႈ ဝၢၼ်ႈဢွၵ်ႇ ဢၼ်ၶႄႇ ၶုတ်းၶမ်းၽိူၵ်ႇသေ လႅၵ်ႈလၢႆႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႃးပဵၼ် ဝဵင်းလူင်
• 5 လူင်းၽရႃးပၢင်း — ပဵၼ် ဝဵင်းၶူဝ်းပူၺ်ႈၵမ်ႇၽႃႇ UNESCO ဢၼ်ႁူႉ ၸွမ်း ဢၼ်မၼ်းမီး ၵျွင်းၽြႃးတင်းၼမ်၊ မီးၽၢင်ႁၢင်ႈၵေႃႇသၢင်ႈ ၵၢပ်ႈပၢၼ်ၶူဝ်ႇလူဝ်ႇၼီႇ လႄႈ မီးၵၢတ်ႇၵၢင်ၶမ်ႈ ဢၼ်ၵူၼ်းတိုၼ်ႇသၢၼ်ႈ
• 6 မၼီႇလႃႇ — ဝဵင်း ၵူၼ်းၵိုၼ်း၊ ၵိုၵ်းပိုၼ်း၊ ဝဵင်းတိုၼ်ႇသၢၼ်ႈ ဢၼ်ႁူႉၸွမ်း လွင်ႈၽိင်ႈထုင်း လႄႈ ဢရသႃႇ ဢမ်ႇမိူၼ်ႈပိူၼ်ႈ၊ မီးဢွင်ႈတီႈတႃႇတူၺ်း တင်းၼမ် လႄႈ ၵၢၼ်ထူပ်းမိုဝ်း
• 7 ၽၼွမ်းၽႅၼ်ႇ — ဝဵင်း ဢၼ်တၢင်ႇၸိုဝ်ႈဝႃႈ ပဵၼ် "ပလႄး ၶွင် ဢေးသျႃး" ဢၼ်လႆႈႁူႉမႃး မိူဝ်ႈပႆထိုင် 1970
• 8 သိင်ႇၵႃႇပူဝ်ႇ — ဝဵင်းၶိုတ်းၵၢပ်ႈ၊ ဝဵင်းမၢၵ်ႈမီး တီႈဢၼ် ၸၢဝ်းၶႄႇ၊ ၸၢဝ်းဢိၼ်းတီးယႃး လႄႈ ၸၢဝ်းမလေးၶဝ် ႁူမ်ႇငမ်းဝႆႉ
• 9 တႃႈၵုင်ႈ (ဢိင်းၵလဵတ်ႈၶဝ်ႁွင်ႉဝႃႈ ရၼ်ႇၵုၼ်း) — ပဵၼ်ဝဵင်းၵႃႉၶၢႆ ၶွင် မျၢၼ်ႇမႃႇ၊ ႁူႉၸွမ်းလူၺ်ႈ ၽြႃး ၵွင်းမူး လႄႈ ၽၢင်ႁၢင်ႈၵေႃႇသၢင်ႈ ၵၢပ်ႈပၢၼ်ၶူဝ်ႇလူဝ်ႇၼီႇ

ပၢႆတၢင်း တၢင်ႇၸိူဝ်း

ဢၢဝ်ႇပၢင်ႇလၢႆႇ ႁႃႉလူင်၊ ဝႅတ်ႉၼၢမ်း

တီႈၽၢႆႇၼွၵ်ႈ ဝဵင်းလူင် ၼၼ်ႉ မီးဝႆႉပၢႆတၢင်း ဢၼ်ၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉ -

• 1 သူၼ် ဢွင်ႈတီႈၵဝ်ႇၵႄႇ ဢင်းၶေႃး —ပဵၼ်တီႈ ဢၼ်ၵိုတ်းဝႆႉ ဝဵင်းလူင် ၶွင် မိူင်းဝူင်ႉၶမဵၼ်
• 2 ပႃႇလီႇ — ၽိင်ႈထုင်းႁိၼ်ႇတူႇ ဢၼ်ဢမ်ႇမိူၼ်ႈပိူၼ်ႈ၊ ၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇ လႄႈ လွႆ ဢၼ်မီးတီႈၼိူဝ် "ၵုၼ် ၽြႃး"။
• 3 ပူဝ်ႇရူဝ်ႇပူတႂႃ — ၼႂ်းၵႃႈၵျွင်းၽြႃးပုတ်ႉထ ဢၼ်ယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃးဢၼ်ၼႆႉ ဢၼ်ၼိုင်ႈယဝ်ႉ
• 4 သူၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၷုၼ်ၼုင်မူလူႇ — ထမ်ႈႁိၼ်ၶၢၼ် ဢၼ်လီႁၢင်ႈလီ လႄႈ ပိုၼ်ႉထၢၼ် ၶၢတ်ႉ (karst)
• 5 ဢၢဝ်ႇပၢင်ႇလၢႆႇ ႁႃႉလူင် — ပေႃးပိၼ်ႇၽႃႇသႃႇတႄႉ ပွင်ႇဝႃႈ "ဢၢဝ်ႇပၢင်ႇလၢႆႇ တီႈၼၵႃး လူင်းမႃး"၊ ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင်ၸွမ်း တီႈမုင်ႈတူၺ်း ပိုၼ်ႉမၢၵ်ႇႁိၼ်
• 6 သူၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၶူဝ်ႇမူဝ်ႇတူဝ်ႇ — ပဵၼ်တီႈယူႇ ဢၼ်လဵဝ် တွၼ်ႈတႃႇ ၶူဝ်ႇမူဝ်ႇတူဝ်ႇ ဢၼ်ပဵၼ် တူဝ်ၵၢၼ်ၼိူဝ်လိၼ် ဢၼ်ယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈ ၼႂ်း ၵမ်ႇၽႃႇ
• 7 ၸႄႈတွၼ်ႈ ၶရႃႇပီႇ — ၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇ လႄႈ တၢင်းလဵၼ်ႈၼမ်ႉမႅၵ်ႇၵႃႇ၊ ၶဝ်ႈပႃး ၸိူဝ်းပဵၼ် ဢူဝ်ၼၢင်း၊ ရႆလႄႈ၊ ၶူဝ်ၽီးၽီး လႄႈ ၶူဝ်လၼ်တ
• 8 ပလဝၢင် — ပဵၼ်ၵုၼ်ဢၼ်ဢမ်ႇဢိုတ်းဝႆႉ ဢၼ်မီႈတီႈ ၽၢႆႇတူၵ်းသုတ်း တီႈ ၾီႇလိပ်ႈပိၼ်းသေ ပဵၼ်ဢွင်ႈတီႈ တႃႇလုၺ်းၼမ်ႉ တႃႇလမ်ၼမ်ႉ ဢၼ်မီးၽွၼ်းလီသေပိူၼ်ႈ တီႈၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇ။
• 9 ၽရိယႃ ဝီႁိယႃ — ပဵၼ်ၵျွင်းၽြႃး ဢၼ်မီးတီႈၼိူဝ်ၸိၵ်းလွႆ မိူဝ်ႈပႆႇထိုင် ဢင်းၶေႃးဝတ်ႉ

ပွင်ၸႂ်

ၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇ ပွတ်းၸၢၼ်း၊ မူႇၵုၼ် ၽႃႁႅၼ်သျၼ်၊ မလေးသျႃး

ဢေးသျႃး ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇၼႆႉ ပဵၼ်ပၢႆတၢင်းထူဝ်းရိတ်ႉ ဢၼ်ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင်သေပိူၼ်ႈ တီႈၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇၼႆႉယဝ်ႉ။ မိူင်းၵမ်ႈၽွင်ႈၼႆႉ မီးဝႆႉ ၽိင်ႈၽႃႉၶၢဝ်းမႆႈ ဢုၼ်ႇ (ဢမ်ႇၼၼ် မႆႈ) တႃႇတင်းပီ၊ ၽိင်ႈငႄႈ ၵေႃႈ လိူင်ႇၼမ်၊ ၽၢင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇ ဢၼ်ႁၢင်ႈလီၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉ၊ တၢင်းၵိၼ် ဢၼ်ဝၢၼ်ဢၼ်လီဢၢမ်း လႄႈ ၵႃႈၶၼ်ထုၵ်ႇ။ ပိုၼ်းမၼ်း လႄႈ သၢႆငၢႆပၢႆးမိူင်းယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ ႁူမ်ႈဝႃႈ သုၵ်ႉယုင်ႈဝႆႉသေတႃႉ ၵမ်ႉၼမ်တႄႉ မီးတၢင်းႁူမ်ႇလူမ်ႈသေ ၵႂႃႇငၢႆႈမႃးငၢႆႈယူႇ။

ၼႃႈလိၼ်ၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ပၢႆတၢင်း ဢၼ်ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင် တွၼ်ႈတႃႇ လိုဝ်ႈၵၢၼ် တီႈၼွၵ်ႈမိူင်း၊ လႄႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈတင်းၼမ် တီႈၼႂ်း ၼႃႈလိၼ်ၼႆႉ ပၼ် ဝီႇသႃႇ ၶၢဝ်းယၢဝ်း ၶိုၵ်ႉတွၼ်း ပိူင်လူင်မၼ်းတႄႉ ပဵၼ်တွၼ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းၸိူဝ်းလိုဝ်ႈၵၢၼ်ၵႂႃႇ။

ပိုၼ်း

ဢင်းၶေႃး၊ မိူင်းၵမ်ႇပေႃးတီးယႃး

ၵျွင်းၽြႃးၶျၢတ်ႉ သၼ်ႇ ဢေႃးၵၢတ်ႉသတိၼ်း တီႈ မၼီႇလႃႇ၊ မိူင်းၾီႇလိပ်ႈပိၼ်း

ဢေးသျႃး ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇၼႆႉ ပဵၼ်ၼႃႈလိၼ် ဢၼ်မီးလွင်ႈပႅၵ်ႈပိူင်ႈၵၼ်တင်းၼမ်၊ ဢၼ်မီးၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းတင်းၼမ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈပႆႇတႅမ်ႈတၢင်ႇပိုၼ်းၼၼ်ႉ တီႈဢေးသျႃး ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇၼႆႉ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း ဢမ်ႇပႆႇပေႃးမီးၼမ်။ ၸုမ်းၵူၼ်းယူႇသဝ်း ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း တီႈ ဢေးသျႃးၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇၼႆႉ ပဵၼ် ၵူၼ်း ဢေႃႉသထရူဝ်ႇဢေးသျႃး၊ ဢၼ်ယုမ်ႇယမ်ဝႆႉဝႃႈ ပဵၼ်ၸိူဝ်းဢၼ်လုၵ်ႉတင်း ပွတ်းၸၢၼ်းၶႄႇသေ ၶၢႆႉလူင်းမႃး ဢၼ်ပဵၼ်ပူႇမွၼ်ႇၼႃးယၢင်း ၵူၼ်းၶိူဝ်း ဝႅတ်ႉၼမ်း၊ ၶမဵၼ် လႄႈ လၢဝ်း ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉၼၼ်ႉ။ ၸုမ်းဢၼ်မႃးဝၢႆးလင်ၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃး ၵူၼ်းတႆး ၸိူဝ်းဢၼ်ယုမ်ႇယမ်ဝႆႉဝႃႈ ပဵၼ် ပူႇမွၼ်ႇၼၢႆးယႃႈ ထႆး၊ လၢဝ်း လႄႈ တႆး ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉၼၼ်ႉ၊ ၸိူဝ်းပဵၼ်ၵူၼ်း သီႇၼူဝ်ႇ-တိဝႅတ်ႉ ဢၼ်ယုမ်ႇယမ်ဝႆႉဝႃႈ ပဵၼ် ပူႇမွၼ်ႇၼၢႆးယႃႈ ၵူၼ်းၶိူဝ်းမၢၼ်ႈ လႄႈ ရၶႅင်ႇ လႄႈ ၵူၼ်းၶိူဝ်းမွင်း။ တီႈ တီႇမေႃး ပွတ်းဢွၵ်ႇ၊ ဢိၼ်ႇတူဝ်ႇၼီးသျႃး လႄႈ ၾီလိပ်ႈပိင်း ဢိၵ်ႇတင်း မလေးသျႃး ၼၼ်ႉ ၵူၼ်း ဢေႃႉသထရူဝ်ႇၼေးသီးယႅၼ်း ၶဝ် ယူႇသဝ်းပိူင်လူင်သေ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ်ၸိူဝ်းဢၼ်ယုမ်ႇယမ်ဝႆႉဝႃႈ ဢၼ်လႆႈၸွမ်းႁွႆးၶဝ်တူၺ်း ငဝ်ႈငႃႇၶဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းၸႃႇတိ ၶွင် ထၢႆႇဝၢၼ်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၵႂႃႇၸူး

မိူင်းဢၼ်ၵူၼ်းဢႅဝ်ႇလႄႇၼမ်သေပိူၼ်ႈ ၶွင် ဢေးသျႃး ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ ၸိူဝ်းပဵၼ် မိူင်းမလေးသျႃး၊ မိူင်းၾီႇလိပ်ႈပိၼ်း၊ မိူင်းသိင်ႇၵႃႇပူဝ်ႇ၊ မိူင်းထႆး လႄႈ မိူင်းဢိၼ်ႇတူဝ်ႇၼီးသျႃး ၼႆႉ ၵူၼ်းၸိူဝ်းမႃးဢႅဝ်ႇၶဝ် မိူဝ်ႈၶဝ်ႈပႆႇႁွတ်ႈၽႅဝ်ႇၼၼ်ႉ ဢမ်ႇတၢပ်ႈလူဝ်ႇဢဝ် ဝီႇသႃႇ။ မိူင်းၵမ်ႇပေႃးတီးယႃး၊ မိူင်းလၢဝ်း လႄႈ မိူင်းတီႇမေႃးပွတ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉတႄႉ တီႈႁူးၶဝ်ႈမိူင်းၼၼ်ႉ ၶဝ်ပၼ်ဝႆႉ ဝီႇသႃႇၽွင်းႁွတ်ႈၽႅဝ်ယူႇ။ တီႈ မိူင်းဝႅတ်ႉၼမ်း လႄႈ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ ၼၼ်ႉတႄႉ တွၼ်ႈတႃႇၶႅၵ်ႉၵမ်ႉၼမ် တေလူဝ်ႇလႆႈႁဵတ်း ၵၢၼ်မၢင်ၸေႈဝႆႉထႃႈယဝ်ႉ။

ၵူၼ်းဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းၸူး မိူင်းဢေးသီးယႅၼ်း (မိူင်းတင်ႈသဵင်ႈ ႁူမ်ႇငမ်းဝႆႉ လိူဝ်သေ မိူင်းတီႇမေႃးပွတ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ) ၼႆႉ လူဝ်ႇလႆႈၽၢင်ႉ လွင်ႈယွၼ်ႈထိုင်ၼိူဝ် ဝီႇသႃႇယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းမိူင်းဢေးသီးယႅၼ်း ၼႆႉ ပေႃးတေၵႂႃႇဢႅဝ်ႇလႄႇ မိူင်းဢေးသီးယႅၼ်း တၢင်ႇမိူင်းၼႆ ဢမ်ႇတၢပ်ႈလူဝ်ႇပၼ် ၵႃႈဝီႇသႃႇ၊ သေ လွင်ႈၽွမ်ႉၸႂ်ၼၼ်ႉ မီးပႃးတီႈ မိူင်းႁိမ်းႁွမ်း ၼင်ႇ မိူင်းၶႄႇ ဢိင်ၼိူဝ် ပၢႆတၢင်းသေၵေႃႈ တီႈမီးလွင်ႈယွၼ်ႈၼိူဝ် ဝီႇသႃႇယဝ်ႉ။ ဝီႇသႃႇၾရီးၼႆႉ ၶၢဝ်းယၢမ်းတေတိူဝ်းပွတ်းလိူဝ် ဢၼ်ဢဝ်ဝီႇသႃႇသေ ဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း၊ လွင်ႈမၵ်းၶၢၼ်းမၼ်းတႄႉ တေမီးဝႆႉယူႇ တေႃႇထိုင် 14 ဝၼ်း။ ဢွင်ႈတီႈ ဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း ဢေးသီးယႅၼ်း ဢၼ်ၵူၼ်းဢႅဝ်ႇလႄႇၼမ်ၼႆႉ မၼ်းၶႂ်ႈငၢႆးမိူင် လွင်ႈၽွမ်ႉၸႂ် သျႅၼ်းၵၼ်ႇ တွၼ်ႈတႃႇ ယူးရူပ်ႉ ဢၼ်လႆႈၸၼ်ၶပ်ႉမၢႆႉဝႆႉသေ ပႆႇလႆႈတႄႇသၢင်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၶႅၵ်ႇၸိူဝ်းဢၼ်တေလုၵ်ႉတီႈ ၼွၵ်ႈ ဢေးသီးယႅၼ်းမႃးၼၼ်ႉတႄႉ တိုၵ်ႉလူဝ်ႇလႆႈဢဝ် ဝီႇသႃႇ တွၼ်ႈတႃႇမိူင်း ဢၼ်ၶဝ်တေမႃးဢႅဝ်ႇလႄႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပေႃးပဵၼ် ဝီႇဝႃႇပၢႆးမၢၵ်ႈမီးၼႆတႄႉ တေၸၢင်ႈဢဝ်လႆႈ လွင်ႈယွၼ်ႇယွမ်း ၶွၼ်ႇ လႄႈ လွင်ႈၸတ်းၵၢၼ် ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး ၼႂ်းၵႄႈ ၸိုင်ႈမိူင်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉယူႇ။ တွၼ်ႈတႃႇ ၶႅၵ်ႇမႃးဢႅဝ်ႇလႄႇ ၸွမ်း ဝီႇသႃႇထမ်ႇမတႃႇၼႆ တီႈၵျူႇတီႇၾရီႇၶဝ်ၼၼ်ႉ မီးလွင်ႈမၵ်းၶၢၼ်း ၼိူဝ် လႅၼ်းယႃႈ၊ လဝ်ႈ၊ ၼမ်ႉႁွမ် ၸိူဝ်းၼႆႉယူႇ။

ၵႂႃႇတင်း ႁိူဝ်းမိၼ်

ၶွင်ႇတႃႇ ၵူတ်ႇၶဝ်ႈ တီႈ BKK

သၢႆတၢင်းၵိၵ်ႉ ၵူႈၸိုင်ႈမိူင်း ပိူင်လူင် ဢၼ်တႃႇၶဝ်ႈၸူး ဢေးသျႃး ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ ၼႆႉ ပဵၼ် ၵုင်းထဵပ်ႈ (BKK  ^IATA)၊ သိင်ႇၵႃႇပူဝ်ႇ (SIN  ^IATA)၊ ၵႂႃႇလႃႇလမ်ႇပူႇ (KUL  ^IATA)လႄႈ ၵျႃႇၵႃႇတႃႇ (CGK  ^IATA)ယဝ်ႉ။ တႃႈႁိူဝ်းမိၼ်တၢင်ႇၸိူဝ်း ဢၼ်မီးလွင်ႈၵပ်းသိုပ်ႇၶႅမ်ႉလႅပ်ႈတင်း ၽၢႆႇၼွၵ်ႈ ၼႃႈလိၼ်ၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ် မၼီႇလႃႇ (MNL  ^IATA)၊ တႅၼ်းပသႃႇ (DPS  ^IATA)၊ ၽူးၵဵတ်ႇ (HKT  ^IATA)၊ ႁူဝ်ႇၶျီႇမိၼ်း သီးတီး (SGN  ^IATA) လႄႈ ႁၼႂၢႆး (HAN  ^IATA)။ ႁွင်းၵွင်း ၵေႃႈ ႁဵတ်းပၼ် သဵၼ်ႈတၢင်းလီ တွၼ်ႈတႃႇၶဝ်ႈၸူး ၼႂ်းၼႃႈလိၼ် ဢိၵ်ႇတင်း ၵၢၼ်တေႃႉသူင်ႇ ဢၼ်ၵႃႈၶၼ်သၢင်ႇထုၵ်ႇ ၸိူဝ်းမိၼ်ၸူး ပၢႆတၢင်းတီႈ ဢေးသျႃး ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

သၢႆၵၢၼ်မိၼ် သိင်ႇၵႃႇပူဝ်ႇ၊ သၢႆၵၢၼ်မိၼ် မလေးသျႃး လႄႈ ထႆး ဢႄးဝေး ၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ မီးမၢႆတွင်း လွင်ႈလွတ်ႈၽေးလီသေ ၵၢၼ်ၸွႆႈသၢင်ႈၶဝ်ႈ ၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉလႄႈ ၵူၼ်းႁူႉၸွမ်းၼမ်ယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇ တီႈၼႂ်းတွၼ်ႈဢၼ်ၼႆႉၼႆႉ ဢၼ်ပဵၼ် သၢႆၵၢၼ်မိၼ် ၾီႇလိပ်ႈပိၼ်း ၼႆႉ ပဵၼ် သၢႆၵၢၼ်မိၼ် ႁိုင်သေပိူၼ်ႈသေ တိုၵ်ႉသိုပ်ႇဢဝ် ၸိုဝ်ႈၼၼ်ႉသေ မိၼ်ၶၢဝ်းတၢင်းဝႆႉယူႇ။ ဢၼ်ပဵၼ် သၢႆၵၢၼ်မိၼ် ဝႅတ်ႉၼမ်း လႄႈ ၵရုတ ဢိၼ်ႇတူဝ်ႇၼီးသျႃး ၸိူဝ်းၼၼ်ႉတႄႉ ႁၢမ်ႉလွႆးဝႆႉသေတႃႉၵေႃႈ ၵွင်ႉသၢၼ် ဢၼ်မိၼ်ၸူး ၵူႈၸိုင်ႈမိူင်းတႄႉၵေႃႈ ယႂ်ႇၵႂၢင်ႈမႃးယူႇၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ဢၼ်ပဵၼ် ဢႄးဢေးသျႃး ၼၼ်ႉၵေႃႈ မိၼ်ဢွၵ်ႇၽၢႆႇၼွၵ်ႈ ၵႂႃႇလႃႇလမ်ႇပူႇ ၵႂႃႇၸူးတီႈ ဢွင်ႈတီႈပိူင်လူင် ဢေးသျႃး ပွတ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ လႄႈ ဝဵင်းလူင်တီႈ ဢေးသျႃး ပွတ်းၸၢၼ်း သေဢမ်ႇၵႃး ၸိူဝ်းပဵၼ် သၢႆတၢင်းတီႈၵႆ သိတ်ႇၼီႇ၊ မႄးလ်ပူမ်း၊ ၽၢတ်ႉ လႄႈ ဢွၵ်ႇၵလႅၼ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ မႃးၵွင်ႉသိုပ်ႇၸူး တၢင်းၽေၵႂႃႇလႃႇလမ်ႇပူႇ သေၵေႃႈ သိုပ်ႇၵႂႃႇၸူး ဝဵင်းလူင်တီႈ ဢေးသျႃး ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ လႆႈယူႇ။ ဢႄးဢေးသျႃးၼႆႉ ပၼ်ႇၵၢၼ်ၼင်ႇ တီႈၽႄထူၼ်ႈသွင် တီႈ ၵျႃႇၵႃႇတႃႇ၊ ၵုင်းထဵပ်ႈ လႄႈ မၼီႇလႃႇ ၸိူဝ်းၼႆႉသေ ၵွင်ႉသၢၼ် ဢၼ်ၵႂႃႇၸူး သိင်ႇၵႃႇပူဝ်ႇၵေႃႈ ၼမ်ဝႆႉၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ပေႃးတေလႆႈ သိုပ်ႇလၢတ်ႈ လွင်ႈ ဢႄးဢေးသျႃးထႅင်ႈတႄႉ တွၼ်ႈတႃႇသၢႆၵၢၼ်မိၼ်တီႈၵႆ ဢၼ်ၵႃႈၶၼ်ထုၵ်ႇၼၼ်ႉ ၸၢင်ႈသင်ႇမၢႆလႆႈတီႈ ၵျႅတ်ႉသတႃး လႄႈ သၵွတ်ႉ ဢၼ်မီးတီႈ သိင်ႇၵႃႇပူဝ်ႇ ဢမ်ႇၼၼ် သႄးပူး ပၸိၽိၵ်ႉႁၢပ်ႉ ဢၼ်မီးတီႈ မၼီႇလႃႇၼၼ်ႉ။

ၵႂႃႇတင်း ရူတ်ႉလဵၼ်း

သဵꧣ်ႈတၢင်းရူတ်ႉလဵၼ်းဢၼ်လဵဝ် ဢၼ်ၵႂႃႇၸူး ဢေးသျႃး ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်မီးတီႈၼႂ်းၵႄႈ ဝႅတ်ႉၼမ်း လႄႈ ၶႄႇ လႄႈ ဢၼ်မီးတီႈ ရတ်ႈသျႃး လႄႈ ယူးရူပ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဝႅတ်ႉၼမ်း လႄႈ မိူင်းတၢင်ႇၸိူဝ်း တီႈ ဢေးသျႃးၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇၼၼ်ႉ ႁူမ်ႈဝႃႈ ပႆႇမီးသဵၼ်ႈတၢင်းရူတ်ႉလဵၼ်း ဢၼ်ၵွင်ႉသိုပ်ႇၵၼ်သေတႃႉ ၸိူဝ်းပဵၼ်ၵွင်ႉသၢၼ် ၵမ်ႇပေႃးတီးယႃး လႄႈ မျၢၼ်ႇမႃႇ ၼႆႉ မီးၶပ်ႉမၢႆ တႃႇၵွင်ႉသိုပ်ႇၸူး ၵွင်ႉသၢၼ် ထႆး-မလေးသျႃး သေတႃႉ ၶပ်ႉမၢႆဢၼ်ၼၼ်ႉၼႆႉ မီးမႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈပၢၼ် ၶူဝ်ႇလူဝ်ႇၼီႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢၼ်ပဵၼ် Belt and Road Initiative ၶွင်ၶႄႇၼၼ်ႉ လႆႈမႃးထႅင်ႈႁႅင်း လႄႈ သႂ်ႇတိုၼ်းဢၼ်မႂ်ႇထႅင်ႈယူႇယဝ်ႉ။

ၵႂႃႇတင်း ႁိူဝ်း

ဢေးသျႃးၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇၼႆႉ ပဵၼ်ပၢႆတၢင်းလိုဝ်းလင် တွၼ်ႈတႃႇ ၶီႇႁိူဝ်းၶရုတ်ႉ ဢႅဝ်ႇလႄႇၼ်ႉသေ တွၼ်ႈတႃႇ ၶၢဝ်ႈတၢင်းလဵပ်ႈႁဵၼ်းၽင်ႇၼမ်ႉၼႆသေ ဢွၼ်ၵၼ်ၵိုတ်းလိုဝ်ႈတီႈ ဢေးသျႃးၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ တင်းၼမ်ယဝ်ႉ။ တႃႈႁိူဝ်း ဢၼ်ၵူၼ်းလႆႈၸႂ်ၼမ်ၼႆႉ၊ သိင်ႇၵႃႇပူဝ်ႇ၊ လင်ႇၵႃႇဝီႇ၊ ပႅၼ်ႇၼင်ႇ၊ တီႇဢူဝ်ႇမႅၼ်ႇ၊ ရႅတ်ႉတင်ႇ၊ ၽူႈၵဵတ်ႇ၊ ၼႃႉထရင်၊ ဢၢဝ်ႇပၢင်ႇလၢႆႇ ႁႃႉလူင်၊ ႁူဝ်ႇၶျီႇမိၼ်းသီးတီး လႄႈ ၵူဝ်သမူဢီ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉဢမ်ႇၵႃး ဢၼ်ပဵၼ် သတႃး ၶရုတ်ႉၼၼ်ႉၵေႃႈ ပၼ်ႇၵၢၼ်ႇၶရုတ်ႉ လုၵ်ႉတီႈ ႁွင်းၵွင်း လႄႈ ထၢႆႇဝၢၼ်း လႅၼ်ႈသၢႆၵၢၼ်ႁိူဝ်း ၵႂႃႇၸူး ၶၢဝ်းတၢင်း ဢေးသျႃးၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ ၵူႈတီႈတီႈယူႇ။

ၸွၼ်ႇ

လိူဝ်သေ သိင်ႇၵႃႇပူဝ်ႇ ၵွင်ႉသၢၼ်ၵၢၼ်တေႃႉသူင်ႇ ဢၼ်ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၵူၼ်းတင်းၼမ် တီႈ ဢေးသျႃး ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇၼႆႉ တိုၵ်ႉတူၵ်းလိုၼ်းဝႆႉယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ တၢင်းယၢမ်ႈ လွင်ႈႁေႃႈရူတ်ႉ ဢမ်ႇတူၺ်ႈသီႇတူၺ်းႁႃႈ၊ လွင်ႈႁေႃႈရူတ်ႉၼႆႉၵေႃႈ မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈတွၼ်ႈတႃႇ ဢၼ်ႁူဝ်ၸႂ်သဝ်ႈဝဝ်းမွင်ၼင်ႇၵဝ်ႇလႂ်။ ၶၢဝ်းယၢမ်းၵမ်ႉၼမ်ၼႆႉ ၸိူဝ်းပဵၼ် လွင်ႈၶီႇ ႁိူဝ်းမိၼ်၊ ရူတ်ႉပၢသ်ႉ လႄႈ ရူတ်ႉလဵၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းပဵၼ် လွၵ်ႈလၢႆးလီ တွၼ်ႈတႃႇ ၸွၼ်ႇတူၺ်းယဝ်ႉ။

ၵၢၼ်တေႃႉသူင်ႇ တီႈၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၼႆႉ တႃႇၸၼ်ၶႅၵ်ႇၼႆႉ မၼ်းၵေႃႈ မီးဝႆႉယူႇ ရူတ်ႉၶိူင်ႈ၊ ထရၢၵ်ႉ၊ ဝႅၼ်ႇ လႄႈ လႅင် ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၼႂ်းၵႃႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉၼႆႉတေၶဝ်ႈပႃးဝႆႉ ၵျိပ်ႉၼီႇ၊ ယူႇဝီႇ ဢဵၵ်ႇသ်ပရႅတ်ႉ လႄႈ ရူတ်ႉၶိူင်ႈသၢမ်လေႃႉ တီႈ ၾီႇလိပ်ႈပိၼ်း၊ သွင်ထႅဝ် လႄႈ တုၵ်ႉတုၵ်ႉ တီႈ မိူင်းထႆး၊ လႄႈ ရူတ်ႉ ဢၼ်မိူၼ်ၵၼ်တင်း တၢင်ႇတီႈတၢင်ႇလႅၼ်။ ရူတ်ႉၶိူင်ႈ ဢၼ်ပဵၼ်ႁၢင်ႈၽိင်ႈတိုၼ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ပၼ်ၵၢၼ်ၸွႆႈသၢင်ႈထႅၵ်ႇၸီႇယူႇ တီႈၵမ်ႉပႃႈၼမ်။ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၵၢၼ်တေႃႉသူင်ႇလၢႆးၸိူဝ်းၼႆႉတႄႉ ပဵၼ် ဢၼ်ၵႃႈၶၼ်ထုၵ်ႇသေ သီမၼ်းၵေႃႈၸေးၸုင်ႇလီ၊ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ တေၸၢင်ႈဢမ်ႇပေႃးလူမ်ၸႂ်သေ ၸၢင်ႈတေမီးၽေးၶဵၼ်ၵွၼ်ႇ။

ၽွင်းလတ်းၶၢမ်ႈ လႅၼ်လိၼ်မိူင်းၵႂႃႇၼႆ လူဝ်ႇလႆႈၽၢင်ႉ လွင်ႈၽႅတ်ႉလႅၼ် ၵူႈမဵဝ်းမဵဝ်းယဝ်ႉ။ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ သေၵေႃႉၵေႃႈ မႃးလၢတ်ႈ တႃႇၸွႆႈထႅမ် ဢဝ်ပၼ် ဝီႇသႃႇ တွၼ်ႈတႃႇ ထႅင်ႈမိူင်းၼိုင်ႈ ဢမ်ႇၼၼ် မႃးလၢတ်ႈ ၼႄတၢင်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တႃႇၵႂႃႇ "ၵူတ်ႇထတ်း ပၢႆးယူႇလီ"ၼႆၸိုင် ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၸၢင်ႈၼႄႉၼွၼ်းလႆႈဝႃႈ ၼၼ်ႉမၼ်းပဵၼ် ၵူၼ်းဢၼ်တေမႃးၽႅတ်ႉလႅၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ။ တီႈ မိူင်းထႆး၊ မိူင်းဝႅတ်ႉၼမ်း၊ မျၢၼ်ႇမႃႇ၊ မိူင်းၵမ်ႇပေႃးတီးယႃး လႄႈ မိူင်းလၢဝ်း ၼၼ်ႉၼႆႉ လွင်ႈဢၼ် ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ ၽၢႆႇၵူတ်ႇထတ်းၸုမ်ႈ ၶဝ်ႈမိူင်းဢွၵ်ႇမိူင်းၼၼ်ႉ ယွၼ်းသူးလၢပ်ႈ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မၼ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇၸႂ်ႈ ဢၼ်လၢၵ်ႇလၢႆးသင်။ ပေႃးပဵၼ်တီႈ တႃႈႁိူဝ်းမိၼ်တႄႉ ၼႆႉဢမ်ႇၸႂ် ပၼ်ႁႃ၊ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ပေႃးတီႈလတ်းၶၢမ်ႈ လႅၼ်လိၼ် တီႈတၢင်းလိၼ်ၼႆတႄႉ တွၼ်ႈတႃႇၵူၼ်ႈၼိုင်ႈၵေႃႉၼႆႉ ၶဝ်ၵႆႉယွၼ်း US$1-3 bofh>

ဢႅပ်ႉဢၼ်ႁွင်ႉရူတ်ႉၸၢင်ႈ ဢၼ်ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင်သေပိူၼ်ႈ တီႈ မိူင်း ဢေးသျႃးၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ လၢႆလၢႆမိူင်းၼႆႉတႄႉ Grab ၶွင် မလေးသျႃး လႄႈ Gojek ၶွင် ဢိၼ်ႇတူဝ်ႇၼီးသျႃးယဝ်ႉ။ Uber လႄႈ Lyft ၼႆႉတႄႉ ဢမ်ႇႁၼ်မီးဝႆႉ။

ၸွၼ်ႇတင်း ႁိူဝ်းမိၼ်

ၵၢၼ်တေႃႉသူင်ႇ ဢၼ်ၵႃႈၶၼ်သၢင်ႇထုၵ်ႇၼႆႉၵေႃႈ ၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇ တီႈ ဢေးသျႃး ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ ဝႆႉၼင်ႇၵဝ်ႇ

ယၢမ်းလဵဝ် တီႈ ဢေးသျႃး ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ ၼႆႉ ၸိူဝ်းပဵၼ်သၢႆၵၢၼ်မိၼ် ဢၼ်ၵႃႈၶၼ်သၢင်ႇထုၵ်ႇၼႆႉ ႁူမ်ႇငမ်းဝႆႉသတ်ႉတဵမ်လီသေ ဢၼ်ယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈတႄႉ ပဵၼ် AirAsia ၶွင် ၵူၼ်းမလေးသျႃး လႄႈ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၵၢၼ်ၽႄမၼ်းၼႆႉ မီးဝႆႉတီႈ ထႆး၊ ဢိၼ်ႇတူဝ်ႇၼီးသျႃး၊ ၾီႇလိပ်ႈပိၼ်း ၸိူဝ်းၼႆႉလႄႈ မၼ်းႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၶၢဝ်းတၢင်း ၵႂႃႇလႆႈၽႂ်း လႄႈ ပဵၼ်သၢႆတၢင်း ဢၼ်ပွင်ပဵၼ်လႆႈယူႇ။ တီႈၼႂ်းတွၼ်ႈၼႆႉတႄႉ ၵုင်းထဵပ်ႈ၊ ၵျႃႇၵႃႇတႃႇ၊ ၵႂႃႇလႃႇလမ်ႇပူႇ လႄႈ သိင်ႇၵႃႇပူဝ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်တီႈ တၢင်းၽေပိူင်လူင် တွၼ်ႈတႃႇ သၢႆၵၢၼ်မိၼ် ဢၼ်ၵႃႈၶၼ်သၢင်ႇထုၵ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ သၢႆၵၢၼ်မိၼ် ဢၼ်ၵႃႈၶၼ်သၢင်ႇထုၵ်ႇၼႆႉ မၼ်းတိူဝ်းလိုဝ်းလင်လႄႈ ၸိူဝ်းပဵၼ် သၢႆၵၢၼ်မိၼ် ဢၼ်ပၼ်ၵၢၼ်ၸွႆႈသၢင်ႈတဵမ်ထူၼ်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇပေႃးၽႄႈၸွတ်ႇၼင်ႇၵူႈပွၵ်ႈယဝ်ႉသေ သဵၼ်ႈသၢႆတၢင်းၵမ်ႉၼမ်ၼႆႉတႄႉ ပဵၼ်ၸိူဝ်း သၢႆၵၢၼ်မိၼ် ၵႃႈၶၼ်သၢင်ႇထုၵ်ႇၶဝ်ၵေႃႉပၼ် ၵၢၼ်ၸွႆႈသၢင်ႈဝႆႉယူႇ။ ႁူမ်ႈဝႃႈၼၼ်သေတႃႉၵေႃႈ သၢႆၵၢၼ်မိၼ် တီႈမိူင်းလႂ်မိူင်းၼၼ်ႉၼႆႉ တိုၵ်ႉပၼ်တၢင်းလိူၵ်ႈ တွၼ်ႈတႃႇ ၼႂ်းၵႄႈဝဵင်းလူင် တီႈၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈယူႇသေ Silk Airဢၼ်ပဵၼ် ဢၼ်ၽၢၵ်ႈ Singapore Airlines ၼႆႉ ဢဝ် သိင်ႇၵႃႇပူဝ်ႇ ပဵၼ်ပိုၼ်ႉၵၢင်သေၵေႃႈ ၵွင်ႉသၢၼ်မၼ်း ၵႂၢင်ႈၶႂၢင်ဝႆႉယူႇ။ သၢႆၵၢၼ်မိၼ် ၵႃႈၶၼ်ထုၵ်ႇဢၼ်ယႂ်ႇ လၢႆလၢႆမိူင်း လႄႈ သၢႆၵၢၼ်မိၼ်တီႈ မိူင်းလႂ်မိူင်းၼၼ်ႉၼႆႉ လီၼပ်ႉယမ်ၶဝ်ယူႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ၸိူဝ်းပဵၼ် သၢႆၵၢၼ်မိၼ် ဢၼ်ႁၢမ်ႉလဵၵ်ႉၼၼ်ႉတႄႉ တွၼ်ႈတႃႇ ၶၢဝ်းတၢင်းၼႂ်းမိူင်းၼႆ ၶဝ်ၸႂ်ႉ ႁိူဝ်းမိၼ်ဢၼ်ၵဝ်ႇ လႄႈ လႆႈမီး လွင်ႈမၢႆတွင်းၵၢၼ်လွတ်းၽေး ဢၼ်လီထၢင်ႇထိူမ်မႃးယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ပႆႇသိုဝ်ႉမႂ်တိုတ်းၼၼ်ႉ ၶူၼ်ႉၶႂႃႉတူၺ်းဢွၼ်ႇတၢင်းလႄႈ။

ၵၢၼ်ၸွႆႈသၢင်ႈ ၼႂ်းၵႄႈ ပႅၵ်ႈပႆပၢႆးမၢၵ်ႈမီး ၵျႃႇၵႃႇတႃႇ-သိင်ႇၵႃႇပူဝ်ႇ၊ ၵႂႃႇလႃႇလမ်ႇပူႇ-ၵုင်းထဵပ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉၼႆႉ ဢၼ်ၵႂႃႇဢၼ်မႃးၼမ်ၼင်ႇ ၵၢၼ်ၸွႆႈသၢင်ႈရူတ်ႉပၢသ်ႉ ဢၼ်လႅၼ်ႈၶၢဝ်းၵၢင်ဝၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ၊ ပွင်ႇဝႃႈတႄႉ လွင်ႈၶႄႉၶဵင်ႇၵၼ် ႁၢဝ်ႈႁႅင်းသေ သင်ဝႃႈ သင်ႇမၢႆထႃးၼႆတႄႉ ၵႃႈၶၼ်တေတိူဝ်းထုၵ်ႇလီယဝ်ႉ။

တူၺ်း

ႁဵတ်း

သိုဝ်ႉ