ဢယုတ်ႉထယႃး

ဢယုတ်းထယႃး (ထႆး: อยุธยา), ၸိုဝ်ႈတဵမ်ထူၼ်ႈ ၽရၼၶွၼ်းသီဢယုတ်ႉထယႃး(พระนครศรีอยุธยา) ၼႆႉ ပဵၼ် ဝဵင်းလူင်မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ လႄႈ ပဵၼ်ဝဵင်းလူင် ပၢၼ်မႂ်ႇ ဢမၼ်မီးဝႆႉတီႈ မိူင်းထႆး ပွတ်းၵၢင် ၶွင် မိူင်းထႆး၊ မီးတီႈ ၽၢႆႇႁွင်ႇ ၵုင်းထဵပ်ႈ ယၢၼ် 85 km (53 mi) ယဝ်ႉ။ ဝဵင်းဢၼ်မီးၸမ်ၵၼ်တင်း ၵုင်းထဵပ်ႈ ဢၼ်ၼႆႉ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း မီးယူႇ 51,000 (2020) သေ မၼ်းၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင် တွၼ်ႈတႃႇ ၶၢဝ်းတၢင်း ၵႂႃႇဝၼ်းမႃးဝၼ်း တႃႇ ၵူၼ်းဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းၸူး ဝဵင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ပွင်ႇၸႂ်

ၵေႃႇတင်ႈမႃး မိူဝ်ႈႁိမ်းႁွမ်းပီ 1350 ၼၼ်ႉသေ ဝဵင်းဢယုတ်ႉထယႃးၼႆႉ ပဵၼ်မႃး ဝဵင်းလူင် သယၢမ် ထူၼ်ႈသွင် ဝၢႆးသေ သုၶူဝ်းထႆး ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လႆႈၸိုဝ်ႈမႃးၸွမ်း ဝဵင်း ဢယူဝ်းၻယႃး တီႈမိူင်း ဢိၼ်းတီးယႃး တီႈဢၼ် ဢပုမ်ႇ လၢတ်ႈဝႃႈ ရႃႇမ ဢၼ်ပဵၼ် ဢႃႇဝႃႇတႃႇ ၽြႃး ႁိၼ်ႇတူႇ ၽြႃး ဝိသျၼူး ၵေႃႉ႞ၼၼ်ႉ မီးမႃးဝဵင်းလူင်မၼ်းသေ ၽွင်းငမ်းမႃး ပဵၼ် ဢၼ်ၸၢဝ်းႁိၼ်ႇတူႇၶဝ် ႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ ပဵၼ်တူဝ်ယၢင်ႇ လွင်ႈၽွင်းငမ်းလီ လႄႈ တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း ဢၼ်မီးတၢင်းယၢမ်ႈလီၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸူဝ်ႈပၢၵ်ႇပီမၼ်းၼၼ်ႉ ဢွင်ႈတီႈဢၼ်လီသုတ်း ဢၼ်မီးၼ်ႂးၵႄႈ မိူင်းၶႄႇ၊ မိူင်းဢိၼ်းတီးယႃး လႄႈ ၵုၼ်မလေးသျႃးၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁ်ႂႈ ဢယုတ်ႉထယႃး ပဵၼ်မႃး ဝဵင်းလူင်ၵၢၼ်ၵႃႉၶၢႆ ၶွင်ဢေးသျႃး လႄႈ တေႃႇထိုင် လုမ်ႈၾႃႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ထိုင်မႃး ပီ 1700 ၼၼ်ႉ ဝဵင်းဢယုတ်ႉထယႃး ပဵၼ်မႃး ဝဵင်းဢၼ်ယႂ်ႇလိူဝ်ပိူၼ်ႈ ၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉ ဢၼ်မီးၵူၼ်းယူႇသဝ်း တင်းမူတ်း 1 လၢၼ်ႉၵေႃႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းၵႃႉ ၸၼ်ႉလုမ်ႈၾႃႉ တင်းၼမ် ဢွၵ်ႇႁိူဝ်းၵႂႃႇ ဢယုတ်ႉထယႃးသေ လႆႈဢၢမ်း လွင်ႈႁၢင်ႈလီ လွင်ႈမၢၵ်ႈမီး မၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၽႅၼ်ႇလိၼ် ဝဵင်းတၢတ်ႉၶ်ျ လႄႈ ၾရၢင်ႇသဵတ်ႈ ၼႄဝႆႉ လွင်ႈႁၢင်ႈလီ ဢၼ်မီး ႁေႃၶမ်း ဢၼ်ပႃး ပၢင်ပွႆးယႂ်ႇလူင် လႄႈ ႁိူဝ်းၵႃႉၶၢႆ ဢၼ်မႃးဢႅဝ်ႇလႄႇ ဢၼ်လုၵ်ႉမႃး ၵူႈတီႈၵူႈတၢင်း ၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵၢပ်ႈပၢၼ်ၼႆႉ သုတ်းသဵင်ႈၵႂႃႇ မိူဝ်ႈမၢၼ်ႈၶဝ် ၶဝ်ႈတိုၵ်း ဢယုတ်ႉထယႃး မိူဝ်ႈပီ 1767 သေ ဢဝ်ၾႆးၽဝ်ပႅတ်ႈ ဝဵင်းလူင်ၼၼ်ႉ ၶႂ်ႈၸမ်တင်းမူတ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈလဵဝ် ဢၼ်ၵိုတ်းဝႆႉ ၵမ်ႈၽွင်ႈၵူၺ်းၵေႃႈ ပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ ဝဵင်းဢၼ်လီဢၢမ်း ဢၼ်မၼ်းလႆႈပဵၼ် လႆႈမီးမႃးၼၼ်ႉ။ တီႈဢၼ်ၵိုတ်းဝႆႉမၼ်းၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ႁေႃပရၢင်း (ႁေႃၶူဝ်းၶွင်ၵဝ်ႇၵႄႇ) လႄႈ ဝတ်ႉဝႃးၽႃသိူဝ်ႇလူင်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဢၼ်ၵိုတ်းဝႆႉၵမ်ႈၼမ် ပဵၼ်ၵျွင်းၽြႃး လႄႈ ႁေႃလူင် ယွၼ်ႉဝႃႈ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ႁိူၼ်းဢၼ်ဢဝ်မၢၵ်ႇႁိၼ်ႁဵတ်းဝႆႉၼၼ်ႉၵူၺ်း။ ၵႃႈၶၼ်ၽိင်ႈထုင်း ဢၼ်လူႉလႅဝ်ၵႂႃႇ တီႈဝဵင်းဢယုတ်ႉထယႃးၼၼ်ႉ လႆႈႁပ်ႉႁွင်းပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ် မိူဝ်ႈပီ 1991 ၼၼ်ႉသေ ဝဵင်းဢၼ်ၵိုၵ်းပိုၼ်းၼၼ်ႉ လႆႈပဵၼ်မႃး ဢွင်ႈတီႈ ၶူဝ်းၶွင်ၵဝ်ႇၵႄႇ လုမ်ႈၾႃႉ UNESCO ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လွင်ႈၵူၼ်းမႃးဢႅဝ်ႇလႄႇၼႂ်းမိူင်း သူင်ၸႂ်မၼ်းၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၸိူင်းၸၢတ်ႈပိုၼ်းထႆး Love Destiny ဢၼ်တႄႇတင်ႈမႃး တီႈဝဵင်းဢယုတ်ႉထယႃး မိူဝ်ႈႁူဝ်ပၢၵ်ႇပီ 17 ၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၵူၼ်းတင်းၼမ် သူင်ၸႂ်မၼ်း ၼမ်လိူဝ်မႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈပီ 2018 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၵႂႃႇၸူး

ၵႂႃႇၸွမ်း လူတ်ႉပၢတ်ႉသ်

ၸွၼ်ႇ

တူၺ်း

တီႈၵုၼ်

တီႈၵႆၵုၼ်

ၼွၼ်း

သိုပ်ႇၵႂႃႇထႅင်ႈ

သၢႆတၢင်း ဢယုတ်ႉထယႃး

ၼၶွၼ်းရႃၸသီမႃး ← သရပူးရီး ←	ႁ  ၸ	→ ၵုင်းထဵပ်ႈ
ၵဵင်းမႆႇ ← လူပ်းပူးရီး ←	=ႁ  ၸ	→ ပၢင်ႇပဢိၼ်ႇ → ၵုင်းထဵပ်ႈ